Water op de kaart

Water op de kaart: Mapmind.org en AHN.nl

door Marjolein van der Veen  11-04-2024

Mapmind.org

Harmen heeft met open data een kaart gemaakt waarop je ziet wat er gebeurt als het regent, overstroomt of juist droog wordt. Je vindt de kaart hier: https://mapmind.org/

Je start met de stratenkaart. Links onder klik je op toon hoogtekaart. Even wachten ….

Links onder is het menu verschenen.

Standaard staat de hoogtekaart op maaiveld. Als je bij dataset kiest voor ruwe data dan krijg je de huizen en bomen te zien, die hebben ook hoogte.

Amersfoort ontstond pas echt toen de bisschop van Utrecht begin 12de eeuw Amersfoort uitkoos als strategische plek om de Gelderse Vallei te ontginnen. Hij liet een hof bouwen op de plek waar nu de Hof en de Joris Kerk zijn. Als je het water 3 meter laat stijgen dan kan je je voorstellen waarom hij op de Hof ging wonen.

Zoom je uit dan kan je je voorstellen waarom de voorde, de doorwaadbare plaats, bij Amersfoort was.
Rechts van de pijl bij Amersfoort zie je de groene stip de hof en daar rechts van het hoge gedeelte tussen de Hoge Weg en de Lage Weg, vroeger al een belangrijke route van Utrecht naar Deventer.

Je kan op deze manier geen echte geschiedenis bedrijven. Alle provincies die in de algemene geschiedenisboeken voorkomen die staan zo onder water. Maar voor een indruk is het leuk.

De kaart werkt door de kleuren te veranderen. Als je 3 meter hoger water wilt dan geeft het programma de kleur die bij bv 0 meter hoog hoort de kleur die bij -3 meter hoort. En dat doe je met alle hoogtes. Daardoor lijkt het of de overstroming van zee komt. Je kan dus niet simuleren wat een overstroming van de Grebbedijk bij de Nederrijn doet.

Behalve overstromen kan het ook flink regenen. Je zet eerst de simulatie aan en dan klik je op de regenknop. Die stop je weer met dezelfde knop en je ziet hoe het water wegloopt, hoewel er bij een langzame computer ook veel water achter blijft.

Als je het even laat regenen op de Hof dan zie je dit.
De kaart staat in dit plaatje op ruwe data. Je ziet de markkramen als blokjes op de Hof en de toren van de St joriskerk is rood.

Je kan ook een bron of een put op de kaart zetten. Of een dijk of een greppel plaatsen.

Een bron op de Hof en een dijk die het water tegen houdt. De bron lijkt weinig water te geven als je computer niet zo snel is.
Maar leuker natuurlijk is de bron in je eigen tuin.

Verborgen vloeiweiden spotten

We hebben nu last van teveel maar ook van te weinig water. Vroeger had men vloeiweiden. Kanaaltjes met dijkjes ertussen en op de dijkjes groeiden de gewassen. Bij teveel water voerden de kanaaltjes het water af. Bij te weinig water werden de kanaaltjes gebruikt om het land te bevloeien. Men heeft dat geprobeerd op een plek bij Haaksbergen: Landgoed Lankheet.

Foto van internet

Bij Amersfoort is er ook zoiets, hoewel het niet zeker is of het vloeiweiden zijn geweest. Het is volgegroeid met bomen. Op de kaart van 1850 (https://www.topotijdreis.nl/kaart/1850/@160731,459963,10.18) staan er al bomen. Op een gewone kaart is het niet te zien. Ook wat het kruikje is zie je niet op de gewone kaart. Maar met de hoogtekaart kan je het leuk onderzoeken.

Zet in mapmind.org de hoogtekaart uit en dan zoom je in naar hier (links is Leusden en rechts boven is Achterveld) en dan zet je de hoogtekaart weer aan.

Je ziet rechte streepjes in het driehoekje waar volgens de gewone kaart bos is.

Hoogtekaarten van AHN, het Actuele Hoogte Bestand

Je kan het nog mooier zichtbaar maken met andere hoogtekaarten van AHN (het Actuele Hoogte Bestand).

Je gaat naar de hoogtekaart AHN: https://ahn.arcgisonline.nl/ahnviewer/

Je klikt rechts boven in het menu op de knop layers
Haal het vinkje weg en je krijgt een gewone kaart. Dan kan je naar de plek gaan die je wilt.

Zet je een vinkje bij kaart AHN2 DTM – Blauw / Groen / Oranje dan zie je streepjes lopen in het driehoekje in het midden.

De kanaaltjes in het bos zie je als streepjes mooi strak naast elkaar.

Daar onder zie je een oranje stip met een groen boogje erboven. Dat is de plek van het kruikje op de kaart. Dat was een spieker waar ze graan bewaarden. Het was hoger gelegen om niet te overstromen en een gracht eromheen tegen ongedierte. Groot Zandbrinck was in de middeleeuwen een bisschoppelijk hof. De boeren in de omgeving moesten hier hun tienden betalen, een deel van hun oogst. En dat werd daar bewaard.

Haal het vinkje voor de kaart weer weg en zet het voor de kaart AHN2 DTM – Hillshade. Dan zie je de vloeiweide en het archeologische verhoogde restant van de spieker met gracht eromheen mooi duidelijk.

Haal het vinkje voor de kaart weer weg en zet het voor de kaart AHN3 DSM – Hillshade dan zie je de bomen en de huizen. Van vloeiweiden niets meer te bekennen.

Kies je weer de kaart AHN2 DTM – Hillshade dan kan je ook leuk het ruitvormige marskamp bij Ermelo spotten. Ten noorden van de weg is het begroeid. Maar daar heeft deze kaart geen last van.

De kaart AHN3 DSM – Hillshade met bomen en huizen is ook heel leuk om een mooi plaatje van je eigen huis en omgeving te maken. Hier MeetJeStad in het midden.